کمپکتور، زمین کوب

کوبش خاک از جمله فعالیت‌های کلیدی در مراحل آماده‌سازی زمین برای آغاز عملیات‌های عمرانی است. از راه‌سازی تا طراحی انواع محوطه و یا هر نوع فعالیت ساختمان‌سازی به کوبش خاک و فشرده‌سازی لایه‌های سطحی زمین نیاز دارید. عملیاتی که تنها با استفاده از انواع کمپکتور می‌توانید آن را به ‌درستی انجام دهید.

کمپکتور یکی از ماشین آلات ساختمانی و دستگاه تخصصی کوبش خاک است که می‌تواند لایه‌های سطحی زمین را کاملاً فشرده‌سازی کند. هر نوع سازه عمرانی حتی محوطه سازی وزن زیادی دارد. خصوصاً که دائماً مورد استفاده‌ی بارهای دینامیکی مانند ترافیک خودروها و یا عبور تجهیزات و رفت‌وآمد پیوسته‌ی آدم‌ها قرار می‌گیرد. لایه‌های سطحی خاک نمی‌توانند چنین وزن بالایی را تحمل کنند. بدون عملیات آماده‌سازی زمین نمی‌توانیم سازه‌های سنگین عمرانی را احداث کنیم. کامپکتورها ابزارهای توانمند در انجام عملیات‌های کوبش خاک و آماده‌سازی زمین هستند. در این مطلب قصد داریم تا به تشریح کامل مشخصه‌های فنی و طراحی تا قابلیت‌های کاربردی انواع کامپکتور بپردازیم.

کمپکتور چیست؟

کمپکتور ماشین کوبش خاک است که با استفاده از صفحه‌های فلزی سنگین در امتداد ضربه‌های قدرتمند و کوبنده می‌تواند لایه‌های سطحی خاک را فشرده‌سازی کند. کمپکتورها به شکل صفحات فلزی کوبنده طراحی می‌شوند. هر زمین کوب یک سیستم موتوری قدرتمند دارد که طی سازوکار مکانیکی، صفحه‌ای فلزی، پهن و سنگین را مرتباً بلند کرده و هر بار با قدرت کوبش زیاد بر سطح زمین می‌کوباند.

فرکانس کوبش انواع کامپکتور زیاد است و قدرت کوبش در انواع آنها متفاوت است. اما در نهایت همگی آنها می‌توانند با این کوبش‌های متوالی لایه‌های سطحی خاک را متراکم کرده و آن را برای آغاز عملیات‌های متنوع عمرانی آماده سازند. روش فشرده‌سازی کمپکتورها با غلتک‌ها متفاوت است. غلتک‌ها به روش فشاری همراه با وزن سنگین خود خاک را متراکم می‌کنند. اما کمپکتورها با استفاده از تکنیک کوبش کار می‌کنند. همچنین انواع کمپکتور مناسب کوبش خاک در فضاهای محدود و باریک طراحی شده‌اند.

کاربردهای کمپکتور کجاست؟

انواع کمپکتور ماشین‌های کوبش خاک هستند که به‌ راحتی می‌توانند لایه‌های سطحی خاک را فشرده‌سازی کنند. قاعدتاً کاربرد این تجهیزات در آماده‌سازی زمین برای آغاز عملیات‌های عمرانی است. اما کمپکتورها با استفاده از صفحات فلزی در اندازه‌های کوچک طراحی می‌شوند. بزرگترین زمین کوب ها در مقایسه با غلتک‌ها همچنان کوچک هستند. لذا به مانند غلطک‌ها توانایی کار در فضاهای گسترده مانند عملیات‌های راه‌سازی را ندارند.

اما به ‌مراتب از غلطک‌ها قدرت انعطاف بالاتری دارند و به‌ سرعت می‌توانند مسیر حرکت خود را تغییر دهند. همچنین از توانایی کوبش خاک در کنج زمین‌ها، پای دیوارها و هر فضای محدود را دارند.

کاربردهای کمپکتور برای کوبش خاک در فضاهای محدود و باریک است. هر اندازه فضا کوچکتر شود، از قدرت مانور عملیاتی انواع غلطک کاسته می‌شود. اما به ‌راحتی می‌توانیم از انواع کمپکتور برای کوبش خاک فضاهای محدود و یا مسیرهای باریک و یا هر کنج دیوارها و گوشه‌های محیط استفاده کنیم. عمده کاربرد کمپکتورها برای آماده‌سازی بستر خاک احداث ساختمان‌ها، پایه پل‌ها، پیاده‌روها، محوطه‌های کوچک و... است.

انواع کمپکتور کدام‌اند؟

همگی کمپکتورها ماشین‌های تخصصی کوبش خاک هستند. اما این ماشین‌های کوبنده را به روش‌های متفاوت طراحی می‌کنند. نوع طراحی اصلی‌ترین مؤلفه دسته‌بندی انواع کمپکتور است که شامل انواع کمپکتور صفحه ای و قورباغه ای می‌شود. اما این دستگاه‌های کوبنده را با توجه به نوع سیستم موتوری نیز دسته‌بندی می‌کنند که کمپکتورهای بنزینی و دیزلی از آن نمونه‌ها هستند. در ادامه به تشریح مختصری از انواع زمین کوب می‌پردازیم.

انواع کمپکتور از لحاظ شاسی

نوع شاسی در طراحی انواع کمپکتور متفاوت است. منظور از شاسی در واقع نوع طراحی صفحه کوبنده و مکانیزم کوبش است. همگی کمپکتورها دارای صفحه کوبش هستند. اما مکانیزم کوبش، طراحی صفحه و روش عملکرد دستگاه برای فشرده‌سازی خاک متفاوت است. بر این اساس دو نوع کمپکتور داریم.

کمپکتور صفحه ای

کمپکتور صفحه ای دارای صفحه فلزی نسبتاً بزرگ و پهن برای کوبش خاک است. این صفحه سنگین فلزی در بخش زیرین شاسی دستگاه نصب شده‌ است و با استفاده از اهرم ضربه ساز به حالت کوبنده جابجا می‌شود. موتور دستگاه در بخش داخلی شاسی نصب شده ‌است و نیروی لازم حرکت مکانیزم ضربه ساز را تولید می‌کند. در کمپکتور صفحه ای عملیات کوبش خاک با استفاده از صفحه فلزی کوبنده انجام می‌شود. ابعاد صفحه و تعداد کوبش و همچنین ضخامت صفحه فلزی، مؤلفه‌های فنی برای بررسی قابلیت‌های کاربردی و قدرت کوبش کمپکتور صفحه ای هستند.

کمپکتور قورباغه ای (کانگورویی یا پرشی)

 کمپکتور قورباغه ای با مکانیزم جهشی طراحی‌ شده است. این کمپکتورها دارای صفحه نسبتاً کوچک فلزی هستند که در یک مکانیزم جهشی همراه دستگاه به هوا رفته و همراه با وزن دستگاه مجدداً و به حالت کوبنده بر سطح زمین فرود می‌آید. توالی این حرکت جهشی در تعداد زیاد منجر به کوبش و فشرده‌سازی خاک می‌شود. موتور دستگاه در بخش بالایی شاسی جهش دستگاه قرار دارد. همچنین دسته‌هایی برای هدایت حرکت جهشی کمپکتور قورباغه ای طراحی ‌شده است. کمپکتور قورباغه ای که گاهاً با نام کمپکتور کانگورویی و یا پرشی می‌شناسیم، از قابلیت کوبش خاک در فضاهای کوچک برخوردار است. این دستگاه در محیط‌های محدود، مانند کوبش خاک عملیات پی‌سازی و یا طراحی محوطه‌های کوچک ساختمانی کارایی دارد.

انواع کمپکتور از لحاظ سوخت

کمپکتورها را براساس نوع سوخت مصرفی یا همان نوع موتور نیز دسته‌بندی می‌کنند. عموم کمپکتورها دارای موتورهای احتراق داخلی هستند. لذا همگی آنها قابلیت کار در شرایط سیار، مناطق دوردست و یا فضاها با دسترسی دشوار را دارند. اما به فراخور نوع کاربری، آنها را با استفاده از انواع موتورهای بنزینی و یا دیزلی طراحی می‌کنند. بر این اساس انواع کمپکتور از لحاظ نوع سوخت مصرفی به قرار زیر هستند.

کمپکتور بنزینی

کمپکتور بنزینی نوع متداول طراحی انواع کمپکتور است. برای تأمین قدرت کوبش این دستگاه‌ها از موتورهای سبک احتراق داخلی بنزین سوز استفاده ‌شده است. موتور در برندهای متنوع متفاوت است. اما عموم این موتورها از نوع تک سیلندر با عملکرد ۴ زمانه هستند که به روش هوا خنک تحت الگوی طراحی تنفس طبیعی کار می‌کنند. این موتور بنزین سوز به روش استارت دستی راه‌اندازی می‌شود. کمپکتور بنزینی مناسب طراحی مدل‌های سبک‌ وزن و یا میان‌ وزن است. قیمت کمپکتور بنزینی از مدل‌های دیزلی کمتر است. از آنجایی ‌که در سطح توان متوسط طراحی ‌شده‌اند، در عموم پروژه‌های عمرانی فضاهای ساختمان‌سازی و یا طراحی محوطه کارایی دارند.

کمپکتور دیزلی

برای طراحی این کمپکتورها از موتورهای قدرتمند دیزلی استفاده ‌شده است. انواع کمپکتور دیزلی عموماً مدل‌های کمپکتور سنگین هستند. زیرا موتورهای دیزلی به ‌مراتب از موتورهای بنزینی قدرتمندتر هستند. در عین ‌حال توان کار کردن برای مدت زمان طولانی در پروژه‌های بزرگ را دارند. با این ‌وجود چندان مناسب کار در شرایط آب‌وهوایی متغیر مانند هوای خیلی سرد نیستند. از طرفی عملکرد آنها همراه سروصدای زیادی است. اما به ‌هر حال از سوخت ارزان ‌قیمت گازوئیل استفاده می‌کنند. عموماً از انواع کمپکتور سنگین مدل‌های دیزلی چه در نمونه‌های کمپکتور صفحه ای و یا کمپکتور قورباغه ای در سطح پروژه‌های بزرگ مناطق دوردست و یا پروژه‌هایی که نیاز به نگهداری حجم قابل‌ توجه سوخت است، استفاده می‌کنند.

کمپکتور برقی

کمپکتور برقی به عنوان یکی از کم کاربردترین مدل های دستگاه کمپکتور شناخته می شود. از دلایل این امر می توان به ایمنی پایین دستگاه و خطرات برقی گرفتگی، داغ کردن الکتروموتور حین کار و خرابی زودهنگام الکتروموتور به دلیل قرارگیری در محیط پر از گرد و غبار اشاره نمود.

معیارهای مهم هنگام خرید دستگاه کمپکتور

کمپکتور دستی در مدل‌های صفحه ای و یا قورباغه ای در مدل‌های گوناگون طراحی می‌شود. این کمپکتورها تیپ‌های متنوعی دارند و قدرت کوبش آنها در سطح عملیات‌های متفاوت زیرسازی متفاوت است. قاعدتاً وقتی در استفاده از این دستگاه‌ها توانمند هستیم که بتوانیم آنها را در مدل‌های مناسب با قابلیت‌های کاملاً کاربردی مناسب پروژه تهیه کنیم. لذا مهم است که در هنگام خرید انواع کمپکتور دستی برخی از معیارهای کلیدی را مد نظر داشته باشید. از قبیل:

وزن دستگاه کمپکتور

وزن، مهمترین معیار هنگام خرید انواع کمپکتور دستی چه در مدل‌های صفحه ای و یا مدل‌های قورباغه ای است. وزن معرف قدرت کوبش دستگاه است. در طراحی کمپکتور صفحه ای از صفحه‌های فلزی سنگین وزن استفاده می‌شود. در عین ‌حال برای کوبش خاک کمپکتور قورباغه ای با اعمال وزن خود کار می‌کند. لذا هر اندازه وزن انواع کمپکتور بیشتر باشد، قاعدتاً قدرت آنها برای کوبش عمیق‌تر خاک نیز بیشتر است. کمپکتورهای ۸۰ کیلویی سبک‌ترین مدل‌ها هستند که قدرت ضربه ۱.۵ تن را تولید می‌کنند. اما کمپکتور سنگین در مدل‌های دیزلی معمولاً در مدل‌های فراتر از ۲۰۰ کیلویی طراحی می‌شوند که قدرت کوبش حداقل ۳ تن را دارند. لذا در هنگام خرید انواع کمپکتور متوجه وزن آن باشید تا از قابلیت‌های کوبش آن اطلاع داشته باشید.

ابعاد صفحه کوبنده دستگاه

ابعاد صفحه معرف سرعت کوبش دستگاه در حین عملیات فشرده سازی خاک است. ابعاد صفحه کمپکتور صفحه ای بسیار بزرگتر از ابعاد صفحه کمپکتور قورباغه ای است. ابعاد صفحه کمپکتور صفحه‌ای را در سایزهای حداقل ۵۰*۵۰ سانتی‌متری طراحی می‌کنند. این در حالی است که ابعاد صفحه کمپکتور قورباغه ای فراتر از ۳۰*۳۰ سانتی‌متر نیست. هر اندازه ابعاد صفحه کمپکتور بیشتر باشد، قابلیت آن برای کوبش عمیق‌تر خاک بیشتر است. اما قدرت انعطاف آن در تغییر جهت کمتر است. لذا کمپکتورها با صفحه‌های کوچک‌تر اگر چه فضای محدودی را می‌کوبانند؛ اما سریع‌تر هستند و در مکان‌های محدود قدرت عملیاتی بهتری دارند. به هر صورت هنگام خرید کمپکتور، نوع پروژه عمرانی را در نظر داشته باشید تا بتوانید متناسب با فضای تحت کوبش ابعاد صفحه کمپکتور را انتخاب کنید.

تعمیر و نگهداری دستگاه کمپکتور

برای افزایش عمر و کارایی بهتر انواع دستگاه کمپکتور لازم است تا اقدامات زیر با هدف سرویس و نگهداری مناسب انواع دستگاه کمپکتور را انجام دهید.

• به شکل دوره‌ای و هر هفته یک‌بار فیلتر هوای موتور را بررسی کنید. در صورت لزوم فیلتر هوا را تعویض کنید.
• پس‌ از هر ۵۰ ساعت کار متوالی روغن موتور دستگاه را تعویض کنید.
• پس ‌از هر ۵۰۰ ساعت کار متوالی باید انجام تعمیرات و سرویس اساسی دستگاه اقدام کنید.
• اتصالات مکانیکی دستگاه به آچارکشی دائمی نیاز دارند.
• سالم بودن و عملکرد مطلوب سیم گاز و هندل موتور دستگاه را چک کنید.
• ·از واسکازین برای روانکاری بخش لنگ در قسمت ضربه ساز دستگاه استفاده کنید.
• در صورت عدم استفاده طولانی ‌مدت حتماً باقیمانده سوخت باک موتور دستگاه را تخلیه کنید.
• از پارچه‌های تمیز و نم‌دار برای تمیز کردن سطح بدنه دستگاه استفاده کنید.
• در صورت نگهداری در انبار حتماً از کاور مناسب برای پوشاندن تمام بخش‌های دستگاه کمپکتور استفاده کنید.

نکات ایمنی کار با کمپکتور

• با دستگاه کمپکتور در مکان‌های مستعد انفجار کار نکنید. لذا از کار در محیط‌ها دارای گاز و یا گرد و غبار انفجاری جداً خودداری کنید.
• از این دستگاه در فضاهای محدود بدون تهویه استفاده نکنید.
• از نزدیک شدن افراد غیرمسئول و یا افراد متفرقه خصوصاً کودکان به دستگاه در حین کار جداً خودداری کنید.
• در هنگام خستگی، خواب‌آلودگی و یا تحت تأثیر مواد مخدر، الکل و برخی از داروها از این دستگاه استفاده نکنید.
• در حین کار با دستگاه کمپکتور از پوشیدن لباس‌های شل و یا آویزان خودداری کنید.
• در هر حالت شرایط کار کمپکتور باید حالت تعادل و بالانس باشد. در غیر این ‌صورت احتمال چپ شدن دستگاه زیاد است.
• در حین کار از تجهیزات ایمنی مانند عینک محافظ چشم، ماسک، کفش ایمنی و کلاه ایمنی استفاده کنید.

قیمت کمپکتور

نوع موتور، ابعاد صفحه، ضخامت و وزن صفحه کوبنده و البته مکانیزم طراحی تا قابلیت‌های ایمنی و حتی سرعت حرکت کمپکتور از جمله عوامل تعیین‌ کننده قیمت آن هستند. به ‌راحتی نمی‌توانیم یک فرمول معین را برای تعیین قیمت کمپکتور در نظر بگیریم؛ اما در کل برای بررسی این موضوع لازم است که برخی نکات کلی را در نظر داشته باشید. از قبیل:

• نوع دستگاه کمپکتور: انواع کمپکتور در مدل‌های صفحه‌ای و قورباغه‌ای طراحی می‌شوند که در این ‌میان قیمت کمپکتور صفحه‌ای از مدل‌های قورباغه‌ای پایین‌تر است. در عین‌ حال حتی در خود مدل‌های صفحه‌ای نیز گوناگونی از نظر مکانیزم طراحی سیستم لنگ دستگاه وجود دارد.
• ابعاد صفحه کوبنده: اندازه صفحه کوبنده فاکتور اصلی تعیین قیمت کمپکتور است. صفحات بزرگتر سرعت عمل بیشتر همراه با ظرفیت کوبندگی بالاتری دارند، اما برای طراحی آنها ملزم به استفاده از شاسی‌های بزرگ و موتورهای قوی‌تری هستیم که قاعدتاً جایگاه قیمت کمپکتور را افزایش می‌دهند.
• نوع موتور: برای طراحی کمپکتورها از انواع موتورهای احتراق داخلی استفاده می‌کنند که مکانیزم طراحی تا قدرت موتور و البته برند سازنده در چگونگی تعیین قیمت نهایی دستگاه کاملاً تأثیرگذار است.

• مراحل آماده‌سازی خاک قبل ‌از آغاز کار کمپکتور چه هستند؟

  لازم است تا قبل ‌از آغاز عملیات کوبش خاک مقدار یکپارچگی خاک بررسی شود. همچنین قدرت جذب آب مورد ارزیابی قرار بگیرد. قبل ‌از آغاز کار متراکم سازی، سطح مورد نظر را آبیاری کرده و برای ۲۴ ساعت به حال خود رها می‌کنند. سپس برای متراکم سازی اقدام می‌کنند.

• برندهای مطرح بازار در زمینه طراحی شاسی کمپکتور‌ کدام‌اند؟

  در حال ‌حاضر کمپکتور هیساکی یکی از بهترین و برجسته‌ترین برندهای بازار است. کمپکتور هیساکی ساخت کشور مالزی است. البته برندهای مطرح دیگری مانند کمپکتور میکاسای ژاپن، هوپت سنگاپور و کوپاژ کره‌ای نیز مدل‌های خوش ساخت و مطرحی دارند.

• پارامترهای کوبش کمپکتور چه هستند؟ این دستگاه چگونه خاک را متراکم می‌کند؟

  برای کوبش خاک از ۳ نوع نیروی استاتیکی، اصابت و یا لرزش استفاده می‌کنند. کمپکتورها دستگاه‌هایی هستند که تقریباً از هر سه نوع قدرت کوبش برخوردار هستند. عملیات کوبش آنها با استفاده از وزن استاتیکی به‌ همراه ضربه در عملیات ارتعاشی انجام می‌شود.

• معیار تشخیص میزان کارایی کمپکتورها چیست؟

  برای معیار تشخیص کارایی کمپکتورها دو مشخصه کلیدی را مد نظر قرار می‌دهند. این مشخصه‌ها ابعاد صفحه و مقدار نیروی وارد شده از صفحه در هر بار کوبش است. این نیرو را با معیار کیلو نیوتن معرفی می‌کنند و و محدوده قدرت آن در کمپکتورها از ۱۵۰۰ الی 6000 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع است.